HMS Trent’in ziyareti, Venezuella hükümetinin küçük komşusuyla arasındaki petrol zengini bölgede hak iddia ettiği bir döneme denk geldi. Venezuela ise Doğu Karayipler’de Guyana sınırı yakınında askeri tatbikatlara başlamasına yol açtı.
Brezilya Dışişleri Bakanlığı Cuma günü durumla ilgili endişelerini dile getirdi ve iki Güney Amerika ülkesini diyaloğa dönmeye çağırdı. Diğer ulusların her iki tarafı da destekleyen “askeri faaliyetlerden” kaçınmasını istedi.
Brezilya’nın açıklaması, Guyana ve Venezuela’ya, bu ayın başında imzalanan ve liderlerinin sınır anlaşmazlığını şiddet içermeyen yollarla çözeceklerini söylediği Argyle Deklarasyonu’na sadık kalmaları yönünde çağrıda bulundu.
Anlaşmazlık, Florida büyüklüğünde, seyrek nüfuslu, petrol ve mineraller açısından zengin bir bölge olan Essequibo ile ilgili. Venezuela uzun zamandır Avrupalılar ve ABD sınırı belirlediğinde bölgeden aldatıldığını iddia ediyordu.
İngiltere Savunma Bakanlığı, geminin bölgedeki bir dizi anlaşma kapsamında Guyana’yı ziyaret ettiğini ve geminin Guyana ordusuyla eğitim tatbikatları yapacağını açıkladı.
Gemi, X hesabında İngiltere’nin Guyana büyükelçisi ve Guyana Genelkurmay Başkanı Orgeneral Omar Han’ın denizcileri karşılayan fotoğraflarını yayınladı.
Savaş gemisi genellikle korsanları ve uyuşturucu kaçakçılarını yakalamak için kullanılıyor ve yakın zamanda birçok Batı Afrika ülkesinin donanmalarıyla ortak tatbikatlara katıldı. Helikopterler, İHA’lar için toplar ve iniş pisti ile donatılmış olan gemide yaklaşık 50 denizci görev yapıyor.
Guyana Devlet Başkanı İrfan Ali, Perşembe günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, Venezuela’nın geminin Guyana sularındaki faaliyetlerinden “korkacak hiçbir şeyi olmadığını” söyledi.
Ali, “Guyana uzun süredir iç güvenliği artırmayı amaçlayan bölgesel ve uluslararası devletlerle ortaklıklar içindedir. Bu ortaklıklar hiç kimse için bir tehdit oluşturmuyor ve hiçbir şekilde saldırgan olma amacı taşımıyor” dedi.
VENEZUELA KARŞILIK VERDİ
Ancak Venezuela, İngiliz devriye gemisinin ziyaretini gerekçe göstererek doğu Karayipler’de 5.000 askerin katıldığı askeri tatbikatlara başladı.
Devlet Başkanı Nicolas Maduro ulusal televizyonda yayınlanan bir konuşmasında Guyana’yı Argyle Deklarasyonu’nun ruhuna ihanet etmekle suçladı.
Etrafı subaylarla çevrili olan Maduro, “Kimsenin bizi itip kakmasına izin vermeyeceğiz” dedi. Britanya’nın savaş gemisi gönderme kararını “çürüyen eski imparatorluktan” gelen bir tehdit olarak nitelendirdi.
SORUNUN KÖKENİ NE?
Guyana onlarca yıldır Essequibo’yu kontrol ediyordu, ancak Venezuela bu ayın başlarında seçmenlere bölgenin bir Venezüella devletine dönüştürülmesi gerekip gerekmediğinin sorulduğu bir referandumla bölgeye yönelik tarihi iddiasını yeniden canlandırdı.
Maduro’yu eleştirenler, Venezuella gelecek yıl başkanlık seçimine hazırlanırken, dikkatleri ülkenin iç sorunlarından uzaklaştırmak için sınır anlaşmazlığını yeniden alevlendirdiğini söylüyor. Maduro üçüncü dönem için aday olmayı planlıyor.
Venezuela, Guyana’nın bir İngiliz kolonisi olduğu ve sınırı Britanya, Rusya ve ABD’den hakemlerin belirlediği 1899’da bir arazi hırsızlığı komplosunun kurbanı olduğunu savunuyor.
Venezuellalı yetkililer, ayrıca ülkenin, İngiltere ve o zamanki İngiliz Guyanası kolonisi arasında anlaşmazlığı çözmek için 1966’da imzalanan bir anlaşmanın orijinal tahkimi fiilen geçersiz kıldığını iddia ediyor.
Guyana, ilk anlaşmanın yasal ve bağlayıcı olduğunu savunuyor. 2018’de Birleşmiş Milletler yüksek mahkemesinden bu şekilde karar vermesini istedi ancak kararın çıkması yıllar alacak.
